حقوق بشر

اعلامیه جهانی حقوق بشر

دسامبر ۱۹۴۸) مشتمل بر ۳۰ ماده است که توسط سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است. اعلامیه جهانی حقوق بشر سندی پویا است که برای تضمین بیشترین حمایت ممکن برای همه مردم در اینجا و اکنون طراحی شده است

ماده ۱ (آزادی، برابری، همبستگی)
 تمام افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان می‌باشند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.

ماده ۲ (منع تبعیض)
،هر کس می‌تواند بدون هیچگونه تمایز مخصوصاً از حیث نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب عقیده سیاسی یا هر عقیده دیگر، ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر از تمام حقوق و کلیه آزادی‌هایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده است، بهره‌مند گردد.

به علاوه هیچ تبعیضی به عمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری و قضایی یا بین‌المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص به آن تعلق دارد. حتی اگر کشور مستقل تحت قیومت یا غیر خودمختار بوده یا حاکمیت آن به شکلی محدود شده باشد.

ماده ۳ (حق حیات و آزادی)
هر کس حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد.

ماده ۴ (منع برده داری و تجارت برده)
احدی را نمی‌توان در بردگی نگه داشت و داد و ستد بردگان به هر شکلی که باشد ممنوع است.

ماده ۵ (منع شکنجه)
احدی را نمی‌توان تحت شکنجه یا مجازات یا رفتاری قرار داد که ظالمانه و یا برخلاف انسانیت و شئون بشری باشد.

ماده ۶ (به رسمیت شناختن شخص حقیقی)
هر انسانی حق قانونی دارد به عنوان یک شخصیت حقیقی در برابر قانون شناخته شود.

ماده ۷ (تساوی در برابر قانون)
همه مردم در برابر قانون برابرند و حق دارند از حمایت یکسان قانون بدون تمایز برخوردار شوند. هر کس حق دارد در برابر هرگونه تبعیض ناقض این اعلامیه و در برابر هرگونه تحریک به چنین تبعیضی از حمایت یکسان برخوردار شود.

ماده ۸ (حق حمایت قانونی)
هر کس حق دارد در برابر اعمالی که حقوق اساسی را که بر اساس قانون اساسی یا قانون مستحق آن است،  نقض کند، در برابر دادگاه های داخلی صلاحیتدار از یک راه حل مؤثر دفاع کند.

ماده ۹ (حمایت از دستگیری و اخراج)
هیچ کس را نمی توان خودسرانه دستگیر، بازداشت یا از کشور اخراج کرد.

ماده ۱۰ (حق دادرسی عادلانه)
هر شخصی حق دارد، در برابری کامل، در برابر دادگاهی مستقل و بی‌طرف برای تعیین حقوق و تکالیف خود و در صورت ارتکاب اتهام جنایی علیه او، محاکمه عادلانه و علنی شود.

ماده ۱۱ (فرض برائت)
هر شخص متهم به یک جرم کیفری حق دارد بی گناه فرض شود، مگر اینکه در یک محاکمه علنی که در آن تمام تضمین های لازم برای دفاع از خود داشته باشد، طبق قانون مجرمیت او ثابت شود. هیچ شخصی را نباید به خاطر فعل یا ترک فعلی که در زمان ارتکاب آن بر اساس قوانین داخلی یا بین المللی مجازاتی نداشته باشد، محکوم کرد. به همین ترتیب، مجازات شدیدتر از مجازات تهدید شده در زمان ارتکاب جرم قابل اعمال نیست.

ماده ۱۲ (حوزه آزادی فردی)
هیچکس نباید در زندگی خصوصی خود، خانواده، خانه و مکاتبات خود مورد مداخله خودسرانه قرار گیرد یا به آبرو و آبروی او لطمه وارد شود. هر شخص حق دارد از حمایت قانونی در برابر چنین مداخلات یا آسیب‌هایی برخوردار شود.

ماده ۱۳ (آزادی رفت و آمد و مهاجرت)
هر شخص حق دارد آزادانه در داخل کشورش رفت و آمد کند و آزادانه محل اقامت خود را انتخاب کند. هر شخصی حق دارد هر کشوری از جمله کشور خود را ترک کند و به کشور خود بازگردد.

ماده ۱۴ (حق پناهندگی)
هر شخصی حق دارد در کشورهای دیگر از آزار و شکنجه درخواست پناهندگی کند و از آن برخوردار شود. این حق در صورت پیگردی که واقعاً ناشی از جنایات غیرسیاسی یا اعمال خلاف اهداف و اصول سازمان ملل متحد باشد قابل اعمال نیست.

ماده ۱۵ (حق تابعیت)
هر شخصی حق داشتن یک تابعیت دارد. هیچ کس را نمی توان خودسرانه از تابعیت خود محروم کرد و یا از حق تغییر تابعیت محروم شد.

ماده ۱۶ (ازدواج، خانواده)
افراد در سن ازدواج حق دارند بدون محدودیت به دلیل انتساب های نژادپرستانه، ملیت یا مذهب ازدواج کرده و تشکیل خانواده دهند. زوجین در هنگام ازدواج، در حین ازدواج و هنگام انحلال آن از حقوق مساوی برخوردار هستند. ازدواج فقط با رضایت آزادانه و نامحدود همسران آینده انجام می شود. خانواده واحد اساسی طبیعی جامعه است و مستحق حمایت جامعه و دولت است.

ماده ۱۷ (حق مالکیت)
هر شخصی هم به تنهایی و هم به همراه دیگران حق مالکیت دارد. هیچ کس را نمی توان خودسرانه از اموال خود محروم کرد.

ماده ۱۸ (آزادی فکر، وجدان و مذهب)
هر شخصی حق آزادی اندیشه، وجدان و مذهب دارد. این حق شامل آزادی تغییر دین یا عقیده و همچنین آزادی ابراز مذهب یا عقیده خود به تنهایی یا در جمع با دیگران، علنی یا خصوصی، از طریق آموزش، عمل و عبادت است.

Mohammad.z, [8/6/2025 12:18 PM]ماده ۱۹ (آزادی بیان و اطلاعات)
هر شخصی حق آزادی عقیده و بیان دارد. این حق شامل آزادی داشتن عقاید بدون مانع و جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه و بدون توجه به مرزها می باشد.

ماده ۲۰ (آزادی اجتماعات و تشکل ها)
همه مردم حق دارند اجتماعات و اجتماعات مسالمت آمیز داشته باشند. هیچ کس را نباید مجبور کرد که عضو یک انجمن باشد.

ماده ۲۱ (حق رای همگانی و مساوی)
هر شخصی حق دارد در شکل دادن به امور عمومی کشور خود، مستقیم یا از طریق نمایندگان منتخب آزادانه مشارکت داشته باشد. هر شخص حق دسترسی برابر به مناصب دولتی در کشور خود را دارد.   اراده مردم اساس اقتدار قدرت عمومی را تشکیل می دهد. این اراده باید از طریق انتخابات منظم، بدون تحریف، عمومی و برابر با رای مخفی یا یک پروسه انتخابات آزاد معادل آن ابراز شود.

ماده ۲۲ (حق تامین اجتماعی)
هر فرد به عنوان عضوی از جامعه حق برخورداری از امنیت اجتماعی و حق برخورداری از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی لازم برای خود را از طریق اقدامات ملی و همکاری های بین المللی و در نظر گرفتن سازمان و منابع هر کشوری دارد. کرامت او و رشد آزادانه شخصیت خود ضروری است.

ماده ۲۳ (حق کار، دستمزد برابر)
هر فرد حق دارد کار کند، آزادانه شغلی را انتخاب کند، شرایط کاری منصفانه و رضایت بخش داشته باشد و در برابر بیکاری حمایت شود. هر شخص، بدون تمایز، حق دارد در ازای کار برابر، دستمزد برابر دریافت کند. هر شخصی که کار می‌کند حق دارد از دستمزد منصفانه و رضایت‌بخشی برخوردار باشد که زندگی او و خانواده‌اش را مطابق با کرامت انسانی تضمین کند و در صورت لزوم با سایر اقدامات حمایت اجتماعی تکمیل شود. هر کس حق دارد برای حفظ منافع خود اتحادیه های کارگری تشکیل دهد و به آنها بپیوندد.
ماده ۲۴ (حق تفریح و فراغت)
هر کس حق دارد به استراحت و اوقات فراغت و به ویژه محدودیت های معقول در ساعات کار و مرخصی با حقوق منظم.

ماده ۲۵ (حق رفاه)
هر کس حق دارد از سطح زندگی مناسب برای سلامت و رفاه خود و خانواده اش، از جمله غذا، پوشاک، مسکن، مراقبت های پزشکی و خدمات اجتماعی لازم برخوردار باشد و همچنین حق برخورداری از امنیت در صورت بیکاری را دارد. بیماری، ناتوانی یا بیوه شدن، کهولت سن یا از دست دادن سایر وسایل حمایتی به دلیل شرایط بدون تقصیر خود شخص. مادران و کودکان مستحق مراقبت و حمایت ویژه هستند. همه کودکان، اعم از مشروع و خارج از ازدواج، از حمایت اجتماعی یکسانی برخوردارند.

ماده ۲۶ (حق تحصیل)
هر فرد حق تحصیل دارد. تحصیل رایگان است، حداقل آموزش ابتدایی و راهنمایی. تحصیل در مقطع ابتدایی و راهنمایی اجباری است. آموزش فنی و حرفه ای باید به طور گسترده در دسترس قرار گیرد و آموزش عالی باید برای همه به یک اندازه بر اساس توانایی هایشان امکانپذیر باشد. آموزش باید در جهت رشد کامل شخصیت انسانی و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادی های اساسی باشد. باید به تفاهم، مدارا و دوستی بین همه ملت‌ها و همه گروه‌ها، صرف نظر از منشأ و مذهب کمک کند و کار سازمان ملل برای حفظ صلح را ارتقا دهد. والدین در انتخاب نوع آموزشی که فرزندانشان باید دریافت کنند، حق اولیه دارند.

ماده ۲۷ (آزادی حیات فرهنگی)
هر شخص حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی جامعه شرکت کند، از هنرها لذت ببرد و در پیشرفت علمی و دستاوردهای آن مشارکت داشته باشد. همه مردم حق دارند از منافع معنوی و مادی که به عنوان نویسندگان آثار علمی، ادبی یا هنری به آنها تعلق می گیرد، حمایت کنند.

ماده ۲۸ (نظم اجتماعی و بین المللی)
هر شخص مستحق نظم اجتماعی و بین المللی است که در آن حقوق و آزادی های اعلام شده در این اعلامیه به طور کامل تحقق یابد.

ماده ۲۹ (وظایف اساسی)
هر فردی در قبال جامعه وظایفی دارد که در آن تنها رشد آزادانه و کامل شخصیت خود امکان پذیر است هر شخصی در اعمال حقوق و آزادی های خود فقط مشمول محدودیت هایی است که قانون صرفاً به منظور تضمین به رسمیت شناختن و احترام به حقوق و آزادی های دیگران و الزامات عادلانه اخلاقی، نظم عمومی و رفاه عمومی در یک جامعه دموکراتیکوضع کرده است. این حقوق و آزادی ها به هیچ وجه نمی تواند بر خلاف اهداف و اصول سازمان ملل متحد اعمال شود.

ماده ۳۰ (قاعده تفسیر)
هیچ چیز در این اعلامیه نباید به گونه ای تفسیر شود که به یک دولت، گروه یا فردی حقی اعطا کند تا در اقدامی به منظور از بین بردن حقوق و آزادی های اعلام شده در این اعلامیه شرکت کند.